Co się stanie, gdy na Ziemi zabraknie nasion? Co, jeśli w pewnym momencie zauważymy, że rośliny jadalne są na wyginięciu? W obliczu klęski żywiołowej lub kataklizmu nuklearnego, a z pewnością na skutek zagrożenia wszelkimi katastrofami wynikającymi z genetycznej modyfikacji roślin jadalnych na ziemi, może dojść do zanikania i bezpowrotnego wyginięcia większości warzyw, zbóż czy owoców. W celu ochrony naturalnych genów tych roślin kilka lat temu na dalekiej norweskiej wyspie Spitsbergen, otwarto największą i najbardziej nowoczesną na świecie przechowalnię nasion.
Arktyczny bank nasion (Global Seed Vault) przechowuje już 1,5 mln próbek, co oznacza kilkaset milionów pojedynczych nasion. Wszystkie są skatalogowane i zakodowane, stworzono również stały monitoring. W sumie bank może przechowywać 4,5 mln różnych próbek, z których każda zawiera średnio 500 nasion. Razem dałoby to zbiór 2,25 mld nasion. Oznacza to, że komory na Spitsbergenie mogą zabezpieczyć duplikaty wszystkich unikalnych próbek nasion, które są obecnie przechowywane w ponad 100 krajach na całym świecie. Znajdzie się tam także miejsce na nowe próbki, jakie zostaną zebrane w przyszłości.
Betonowy sejf został ulokowany w tunelu wydrążonym w arktycznej wiecznej zmarzlinie. Został on zbudowany tak, by przetrwać nawet wojnę atomową. Bank składa się z 3 pilnie strzeżonych pomieszczeń, które umieszczone są na końcu 125-metrowego tunelu prowadzącego w głąb lodowca. Nasiona leżą tutaj zamrożone w stałej temperaturze -18 st. i przy ograniczonym dostępie tlenu. Akurat takie warunki pozwalają im przetrwać jak najdłużej, spowalniając procesy metaboliczne. Nasiona należą do krajów depozytariuszy i nikt poza przedstawicielami tychże nie ma prawa ich stąd ruszyć. Obowiązuje absolutny zakaz wprowadzania jakiegokolwiek GMO! Wygląd roślinnego sejfu też jest nietuzinkowy. Pokryty jest lustrami, pryzmatami i błyszczącą stalą, dzięki czemu widać go z odległości kilku kilometrów.
Nie jest to bank genów, ale rodzaj supermagazynu genów. Przechowywane w nim są duplikaty upraw, które mogą być wykorzystane w wypadku utraty oryginalnych zbiorów przez istniejące banki genów, lub w razie potrzeby, nasiona te będą służyły do odnowy upraw zniszczonych przez stosowanie GMO. Dzięki bankowi zachowamy obecną różnorodność biologiczną. Nasiona przechowywane są w specjalnych czterowarstwowych pojemnikach, które umieszczone są w pojemnikach zbiorczych. Szacuje się, że niektóre z nasion w takich warunkach mogą przetrwać do 20 tys. lat, a następnie dać początek nowym roślinom.
Nasiona w banku muszą być co jakiś czas uzupełniane, gdyż w ramach różnych projektów są z niego często pobierane. Ostatnio wybrano je w 2015 roku, wykorzystując do zasiania w Syrii, a także w Maroko oraz Libanie. Wybrano wówczas ponad 15 tysięcy nasion, więc część z 50 tysięcznego uzupełnienia, to zwrot pożyczki.
Obyśmy jednak nigdy nie musieli korzystać z tej nadziei ludzkości…
